डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांचा जीवन परिचय व महत्त्व



डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम हे भारताचे एक महान वैज्ञानिक आणि ११ वे राष्ट्रपती होते. त्यांचा संपूर्ण जीवन प्रवास प्रेरणादायी आणि संघर्षमय आहे. त्यांच्या कर्तृत्वामुळे ते भारतीय समाजाचे आदर्श बनले आहेत. त्यांचा जन्म १५ ऑक्टोबर १९३१ रोजी तमिळनाडू राज्यातील रामेश्वरम येथे एका गरीब मुस्लिम कुटुंबात झाला. त्यांचे पूर्ण नाव 'अवुल पाकीर जैनुलाब्दीन अब्दुल कलाम' होते. त्यांचे वडील जैनुलाब्दीन हे एक नावाडी होते, तर आई आशियम्मा ह्या एक साधी गृहिणी होत्या. लहानपणीच अब्दुल कलाम यांनी गरिबीचे चटके सोसले, पण त्यातूनच त्यांनी प्रेरणा घेतली आणि आयुष्यात मोठ्या ध्येयांसाठी प्रयत्न केले.


बालपण व शिक्षण


अब्दुल कलाम यांना लहानपणापासूनच शिक्षणाची आवड होती. त्यांनी रामेश्वरम येथील प्राथमिक शाळेत शिक्षण घेतले. त्यांच्या गरिबीमुळे ते शाळेत असताना वृत्तपत्रे वितरित करून कुटुंबाला हातभार लावायचे. रामनाथपुरम येथील श्वार्ट्झ हायस्कूलमध्ये शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर त्यांनी तिरुचिरापल्लीच्या सेंट जोसेफ कॉलेजमधून विज्ञान शाखेत पदवी घेतली. नंतर ते मद्रास इंस्टीट्यूट ऑफ टेक्नोलॉजी (MIT) मध्ये विमान अभियांत्रिकीचे शिक्षण घेण्यासाठी गेले. येथे त्यांनी विमान तयार करण्याची कला आणि तंत्रज्ञान शिकले आणि भविष्यातील वैज्ञानिक म्हणून कारकीर्दीची पायाभरणी केली.


वैज्ञानिक कारकीर्दीची सुरुवात


MIT मधून पदवी घेतल्यानंतर अब्दुल कलाम यांनी भारतीय संरक्षण संशोधन व विकास संस्थेत (DRDO) वैज्ञानिक म्हणून आपल्या करिअरची सुरुवात केली. त्यांनी १९६९ मध्ये भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेत (ISRO) प्रवेश केला. येथे त्यांनी भारताच्या पहिल्या स्वदेशी उपग्रह प्रक्षेपण यानाचे (SLV-III) नेतृत्व केले. त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने 'रोहिणी' या उपग्रहाचे यशस्वी प्रक्षेपण केले, ज्यामुळे भारतीय अंतराळ कार्यक्रमाला नवीन दिशा मिळाली.


क्षेपणास्त्रांचे जनक


डॉ. कलाम यांना भारतीय क्षेपणास्त्र कार्यक्रमाचे जनक मानले जाते. १९८० च्या दशकात त्यांनी 'इंटिग्रेटेड गाईडेड मिसाइल डेव्हलपमेंट प्रोग्रॅम' (IGMDP) चे नेतृत्व केले. त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली भारताने 'अग्नी', 'पृथ्वी', 'त्रिशूल', 'आकाश' आणि 'नाग' या क्षेपणास्त्रांचा यशस्वी विकास केला. यामुळे भारताला स्वावलंबी बनविण्यासाठी महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले गेले आणि देशाच्या संरक्षण शक्तीला वाढ दिली. त्यांच्या या कार्यामुळे भारताचा संरक्षण क्षेत्रातील सामर्थ्य वाढले.


भारताचे ११ वे राष्ट्रपती


डॉ. कलाम यांना २००२ मध्ये भारताचे ११ वे राष्ट्रपती म्हणून निवडले गेले. त्यांची राष्ट्रपतीपदाची कारकीर्द २००२ ते २००७ या काळात होती. त्यावेळी त्यांनी भारतीय युवांना, विशेषत: विद्यार्थ्यांना प्रेरणा देण्याचे काम केले. त्यांच्या साधेपणामुळे आणि तळमळीमुळे त्यांना 'जनतेचे राष्ट्रपती' असे संबोधले जात असे. राष्ट्रपती असताना त्यांनी शिक्षण, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रात सुधारणा करण्यासाठी विविध उपक्रम राबविले. त्यांनी '२०२० व्हिजन' या संकल्पनेतून भारताला २०२० पर्यंत विकसित राष्ट्र बनविण्याचे स्वप्न पाहिले.


लेखन आणि समाजसेवा


राष्ट्रपती पदावरून निवृत्त झाल्यानंतर डॉ. कलाम यांनी आपले आयुष्य लेखन, व्याख्याने आणि समाजसेवेसाठी समर्पित केले. त्यांनी विद्यार्थ्यांसाठी शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये जाऊन त्यांना प्रेरित करण्याचे कार्य केले. डॉ. कलाम यांनी अनेक पुस्तकं लिहिली आहेत, ज्यांमध्ये 'विंग्स ऑफ फायर', 'इंडिया 2020', 'इग्नाइटेड माइंड्स', आणि 'टर्निंग पॉइंट्स' ही पुस्तके खूप प्रसिद्ध आहेत. त्यांच्या लेखनातून त्यांनी तरुणांना स्वप्न बघण्याची आणि ते साकार करण्यासाठी मेहनत घेण्याची प्रेरणा दिली आहे.


जीवनातील आदर्श आणि तत्वज्ञान


डॉ. कलाम यांना आदर्श मानून अनेक तरुणांनी शिक्षण आणि विज्ञान क्षेत्रात पुढे जाण्याचे ध्येय घेतले. त्यांनी नेहमीच साधेपणा, परिश्रम आणि समर्पणावर भर दिला. त्यांच्या मते, "स्वप्नं ती नाहीत जी आपण झोपेत बघतो, ती स्वप्नं आहेत जी आपल्याला झोपू देत नाहीत." हे त्यांचे विचार आजच्या तरुणांना ध्येय साध्य करण्यासाठी प्रेरणा देतात. त्यांच्या जीवनातील साधेपणा आणि त्यागामुळे ते आजही लोकांच्या मनात जिवंत आहेत.


अखेरचे दिवस


२७ जुलै २०१५ रोजी, डॉ. कलाम यांनी शिलाँग येथील भारतीय तंत्रज्ञान संस्थेत (IIM) व्याख्यान देत असताना हृदयविकाराच्या झटक्यामुळे अखेरचा श्वास घेतला. ते आपल्या अखेरच्या श्वासापर्यंत विद्यार्थी आणि तरुणांसाठी प्रेरणा देण्याचे काम करत होते. त्यांच्या निधनानंतर संपूर्ण भारतात शोकाकुल वातावरण होते. अनेकांनी त्यांना श्रद्धांजली वाहिली आणि त्यांची विचारधारा जपण्याचा संकल्प केला.


निष्कर्ष


डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम हे भारताच्या विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि शिक्षण क्षेत्रातील एक महान व्यक्तिमत्त्व होते. त्यांच्या कर्तृत्वामुळे भारताला जागतिक पातळीवर सन्मान मिळवून दिला. त्यांच्या आयुष्याच्या प्रत्येक टप्प्यात त्यांनी आपले ध्येय साध्य करण्यासाठी संघर्ष केला आणि कधीही हार मानली नाही. डॉ. कलाम यांचे विचार आणि योगदान भारतीय समाजाला नेहमीच प्रेरणा देत राहतील. त्यांच्या जीवनातून प्रत्येकाला कर्तृत्ववान आणि सुसंस्कृत नागरिक बनण्याची प्रेरणा मिळते.





*जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, कठगड (ताहाराबाद ) येथे आज वार :मंगळावार दिनांक :15/10/2024 रोजी *. "... वाचन प्रेरणा दिन..." व "... आंतरराष्ट्रीय हात धुव्वा दिन..."* साजरा करण्यात आला. 

*माजी. राष्ट्रपती, भारतरत्न व मिसाईल मॅन - डॉ.ए.पी.जे. अब्दुल कलाम जयंती. निमित्ताने शाळेत विदयार्थ्यांनी मोठ्या उत्साहात गाणी, गोष्टी, व इतर पुस्तकांचे वाचन केले. तसेच आंतरराष्ट्रीय हात धुव्वा दिन साजरा करण्यात आला. यावेळी मुख्याध्यापक गणेश महाले यांनी. कलाम यांच्या जीवनावर माहिती दिली. व त्यांच्या कडून आपण चांगली प्रेरणा घेतली पाहिजे. सतत अभ्यास केला पाहिजे. व संशोधकवृत्ती जोपसली पाहिजे. नवनवीन जिज्ञासावृत्ती अंगीकारली पाहिजे.तेव्हाच आपण या स्पर्धेत टिकू शकतो. तसेच आंतरराष्ट्रीय हात धुव्वा दिन या बद्दल माहिती दिली. आपण आपले आरोग्य कसे सांभाळले पाहिजे. दैनंदिन जीवनात आपले आरोग्य कसे चांगले राहील याकडे आपण सर्वांनी लक्ष दिले पाहिजे. दररोज आपण जेवणा आधी व नंतर तसेच बाहेरून घरी आल्यावर  साबण किंवा हॅन्डवाश चा वापर करून हात धुतले पाहिजे. यामुळे आपलें आरोग्य उत्तम राहील आपण आजारी पडणार नाही.या वेळी महाले यांनी हात धुण्याचे  प्रात्यक्षिक करून दाखवले. व  त्याप्रमाणे सर्व विदयार्थ्यांनी हात धुवन्याचे प्रात्यक्षिक केले. यावेळी शिक्षिका सुनीता भामरे यांनी सहभाग घेतला. 🌹💐🌹💐🌹💐*
धन्यवाद!



Share